Zespół metaboliczny to poważna choroba, która do niedawna dotykała jedynie osób dorosłych, borykających się od dłuższego czasu z nadmierną masą ciała. Niestety w ostatnim czasie lawinowo zaczęła wzrastać częstotliwość występowania tej przypadłości u młodzieży i dzieci! Sytuacja jest alarmująca i wymaga podjęcia odpowiednich działań. Problem polega na tym, że w tej chwili najwięcej zależy od rodziców, którzy niestety nie podejmują odpowiednio ukierunkowanych działań, w efekcie nierzadko przyczyniając się do wystąpienia i pogłębienia problemu.
Czym jest zespól metaboliczny?
Zespół metaboliczny, zwany także zespołem X lub zespołem Raevena to stan, w którym stwierdzić można współistnienie kilku czynników ryzyka rozwoju chorób układu krążenia o podłożu miażdżycowym oraz cukrzycy typu 2. Przypadłość ta związana jest z upośledzeniem wrażliwości insulinowej czemu towarzyszą wszystkie lub niektóre z wymienionych czynników:
zaburzenia tolerancji glukozy,
hiperglikemia,
hiperinsulinemia kompensacyjna,
hipertrójglicerydemie,
obniżenie stężenia lipoprotein o wysokiej gęstości (HDL) czyli tzw. dobrego cholesterolu, nadciśnieniem,
wzrost aktywności czynników zapalnych,
wzrost aktywności czynników prozakrzepowych.
Innymi słowy można powiedzieć, że w przypadku zespołu metabolicznego gospodarka energetyczna organizmu funkcjonuje wysoce nieprawidłowo, nadmiar glukozy i insuliny uszkadza tkanki i narządy, a nadmiar lipidów odkłada się w naczyniach krwionośnych, doprowadzając do zwężenia ich światła i zwiększając ryzyko zatorów. W efekcie rozwijają się choroby takie jak miażdżyca i cukrzyca, rośnie ryzyko nagłej śmierci spowodowanej przez udar lub zawał.
Diagnostyka
Organizacje zajmujące się zdrowiem publicznym takie jak m.in.: Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Międzynarodowa Federacja Diabetologiczna (IDF), Europejska Grupa Badań Insulinooporności (EGIR), stworzyły niezależnie odpowiednie kryteria pozwalające wykryć zespół metaboliczny. Chociaż kryteria te nie są w pełni ze sobą tożsame, to w dużej mierze się pokrywają. Za główne wskaźniki uznaje się: czynniki takie jak:
otyłość,
insulinooporność,
dyslipidemię,
nadciśnienie tętnicze.
I tak oto wg ekspertów EGIR niezbędnym warunkiem pozwalającym stwierdzić istnienie zespołu metabolicznego jest insulinooporność, której towarzyszy hiperinsulinemia (stężenie insuliny w osoczu krwi > 75 percentyla) oraz współistnienie co najmniej dwóch z czynników takich jak:
otyłość centralna (obwód talii ≥94 cm mężczyźni; ≥80 cm kobiety)
hiperglikemia (glukoza na czczo ≥110 mg/Dl lub IGT).
Panel ekspercki WHO zaproponował podobne, z tym że za warunek niezbędny uznaje się istnienie cukrzycy lub upośledzonej tolerancji glukozy, lub nieprawidłowej glikemii na czczo, lub stwierdzonej insulinooporności przy jednoczesnym stwierdzeniu przynajmniej dwóch z czynników takich jak:
otyłość centralna,
dyslipidemia,
nadciśnienie,
mikroalbuminuria (wydalanie z moczem niewielkich ilości białka w ilości 30–300 mg/d lub 20–200 mg/l albumin).
Tak więc czynnikiem kluczowym dla diagnostyki w przypadku zespołu metabolicznego okazują się być zaburzenia gospodarki insulinowo-glukozowej, której skądinąd w praktyce towarzyszą najczęściej i tak: zbyt wysoki poziom tkanki tłuszczowej i zaburzenia gospodarki lipidowej.
Zespól metaboliczny u dzieci i młodzieży
Zespól metaboliczny do niedawna dotyczył niemalże wyłącznie osób dorosłych. Badania sprzed kilku lat wykazały, iż przypadłość ta dotyka około 32% pełnoletnich mieszkańców USA. We Francji zespół X notowany był u 27% mieszkańców, w Polsce około 20% populacji cierpiało na tę chorobę. Wskaźnik częstotliwości występowania zespołu metabolicznego rośnie wraz z wiekiem, a różnice w poszczególnych grupach wiekowych bywają niekiedy kilkunastokrotne. Nie oznacza to jednak, że u osób młodych problem nie istnieje. Jest wręcz odwrotnie. Z roku na rok przybywa chorych wśród młodzieży i dzieci! W przeprowadzonych niedawno badaniach stwierdzono, że częstość występowania zespołu metabolicznego wynosi 3% u dzieci polskich bez nadciśnienia oraz około 21% u dzieci ze stwierdzonym nadciśnieniem tętniczym. W przypadku dzieci otyłych zespół metaboliczny dotyczy około 14% (jedynie 35% otyłych dzieci nie ma zaburzeń gospodarki lipidowej lub glukozowo-insulinowej). Niestety trend jest rosnący i jeśli nie zostaną podjęte odpowiednie działania, dorastające dzieci i młodzież wejdą w życie dorosłe z poważnymi zaburzeniami zdrowotnymi, które mogą prowadzić do chorób takich jak:
cukrzyca,
miażdżyca,
stłuszczenie wątroby,
problemy psychologiczne,
wiele innych.
Kilka słów na zakończenie, czyli: moje dziecko jest otyłe – co zrobić?
Jednym z głównych czynników ryzyka rozwoju zespołu metabolicznego jest otyłość. Niestety rodzice często nadmierną masę ciała swoich pociech traktują jako coś niegroźnego, wręcz – sympatycznego. Warto wiedzieć, ze wbrew obiegowym przekonaniom otyłość rzadko kiedy „wyciąga się” sama w okresie dojrzewania. Bez podjęcia odpowiednich działań problem może się pogłębić. Jeśli dziecko jest wyraźnie bardziej masywne od rówieśników warto skonsultować się z lekarzem i dietetykiem (najlepiej takim, który zajmuje się dziećmi). Być może potrzebne też będą specjalne badania. Należy też zwrócić uwagę na swoje zwyczaje żywieniowe (dzieci biorą przykład z rodziców) oraz na to, co na talerz pociechy nakłada kochająca mama i kochający tata. Za zdrowotne problemy dziecka oczywiście odpowiadają rodzice. W praktyce wygląda to tak jak zostało to przedstawione na poniższym filmiku:
Treści prezentowane na naszej stronie mają charakter edukacyjny i informacyjny. Dokładamy wszelkich starań, aby były one merytorycznie poprawne. Pamiętaj jednak, że nie zastąpią one indywidualnej konsultacji ze specjalistą, która jest dostosowana do Twojej konkretnej sytuacji.
