Obecny świat daje nam sporo wygód, także w strefie żywieniowej. I o ile nasi rodzice bądź dziadkowie doświadczali pustych półek sklepowych albo kupowania żywności na kartki, tak dziś dostępność wszystkiego jest aż przytłaczająca. Nie da się ukryć, że ma to także wpływ na nasze nawyki żywieniowe. Niestety wygoda rzadko łączy się w parę ze zdrowym wyborem.
Dlaczego tyle osób lubi żywność fast food?
Smak to kwestia indywidualna, ale wielu ceni sobie wspomnianą już dostępność i możliwość zjedzenia posiłku bez nakładu czasu i pracy. Niestety większość z szybkich posiłków jest wysokoprzetworzona, a wszystko po to, by miała dłuższą przydatność do spożycia i sztucznie ulepszony smak, by przyciągać potencjalnych konsumentów. Niestety, ale dla nas to oznacza mniejszą ilość wartościowych składników odżywczych i nadmiar dodatków, które nie mają nic wspólnego ze zdrowiem.
Jak żywność wysokoprzetworzona wpływa na zdrowie?
Jak już wspomniałam, ludzie wybierają wysokoprzetworzoną żywność m.in. ze względu na wygodę i możliwość zorganizowania błyskawicznej przekąski. Jednak za fasadą tych wygód i sprytnego marketingu kryje się otrzeźwiająca prawda — przetworzona żywność przyczynia się do alarmującego wzrostu otyłości i cukrzycy typu 2.
Dlaczego żywność wysokoprzetworzona jest problematyczna?
Przetwarzanie żywności obejmuje zmianę naturalnej żywności za pomocą różnych technik, takich jak np. rafinacja, mielenie i ekstrakcja. Z jednej strony procesy te poprawiają smak, konsystencję i trwałość, a z drugiej zmniejszają ilość wartościowych składników odżywczych, w tym witamin, minerałów i błonnika, pozostawiając skoncentrowane źródło węglowodanów i nie zawsze zdrowych tłuszczy.
Ponadto żywność ta zawiera sporo dodatków, które poprawiają atrakcyjność produktu, ale są też niekiedy niekorzystne dla naszego zdrowia. Spożywanie tego typu żywności zaburza delikatną równowagę metaboliczną organizmu i przyczynia się do problemów zdrowotnych, takich jak otyłość i cukrzyca typu 2.
Za każdym razem, kiedy sięgasz po przetworzoną przekąskę pozbawioną błonnika, za to bogatą w rafinowane węglowodany, następuje gwałtowny wzrost poziomu cukru we krwi (czego nie ma w przypadku większości żywności nieprzetworzonej).
Przeciążenie cukrem i węglowodanami
Jedząc wysokoprzetworzoną żywność, narażasz swój organizm na duże ilości cukru, powodując zachwianie poziomów cukru i insuliny we krwi. Z biegiem czasu procesy w Twoim organizmie ulegają zmianom i rozwija się oporność na insulinę. Przy insulinooporności Twoje komórki nie pobierają/wykorzystują tak skutecznie glukozy, co stwarza warunki sprzyjające rozwojowi stanu przedcukrzycowego, a w konsekwencji cukrzycy typu 2.
Oczywiście na tym nie koniec. Zwiększa się także ryzyko innych problemów zdrowotnych, m.in. chorób układu krążenia.
Oleje z nasion — co warto wiedzieć?
Choć żywność wysokoprzetworzona kojarzy nam się głównie z cukrem, to nie zapominajmy o tłuszczach. Prawdą jest, że roślinne tłuszcze to doskonałe źródło wartości odżywczych. Należy jednak podejść do tematu z rozwagą, bo nie każdy tłuszcz roślinny to dobry tłuszcz. Istnieje wiele olejów z nasion, np. olej słonecznikowy, kukurydziany, sojowy i inne, które są poddawane znacznej obróbce cieplnej.
Ponadto mają większą zawartość kwasów omega-6 niż omega-3. Oczywiście nie chodzi o to, że taki olej słonecznikowy jest zły albo że kwasy omega-6 SĄ niezdrowe. Chodzi o to, że jeśli w naszej codziennej diecie przeważa większy stosunek omega-6 do omega-3, to jednocześnie zwiększa się ryzyko stanów zapalnych w całym organizmie, a to z kolei może się później przeobrazić w poważniejsze problemy zdrowotne takie jak otyłość i cukrzyca.
Sięgając po tłuszcze, wybieraj zatem częściej oliwę z oliwek (tzw. extra virgin), olej z orzechów włoskich, z awokado, a do smażenia stosuj olej rzepakowy. Oleje te zawierają zdrowe dla serca tłuszcze jednonienasycone.
Czy żywność wysokoprzetworzona może uzależniać?
Żywność wysokoprzetworzona, pełna cukrów, węglowodanów i olejów z nasion, ma ogromny wpływ na mózg i jego równowagę neuroprzekaźników — substancji chemicznych kontrolujących nastrój i apetyt.
Badania sugerują, że pokarmy te mogą wywoływać reakcje uzależniające, podobnie jak narkotyki, przejmując ścieżki nagrody, dzięki czemu czujesz się usatysfakcjonowany i chcesz jeść więcej. Dlatego właśnie wpadasz w cykl „pożądania” pokarmów, które wyzwalają ścieżki nagrody i rzadziej wybierasz pełne, bogate w składniki odżywcze pokarmy. Jest to niewątpliwie szkodliwe dla zdrowia i kontroli wagi.
Jak się nie dać żywności wysokoprzetworzonej?
Chociaż popularność wysokoprzetworzonej żywności może wydawać się przytłaczająca, możesz się uwolnić od tej dietetycznej katastrofy. Podejmując małe kroki, stopniowo ulepszysz swoją dietę i będziesz się cieszyć pełnowartościowymi posiłkami, bogatymi w składniki odżywcze.
Jak to robić?
Pomyśl nieszablonowo i odkryj świat zdrowych i pysznych przepisów na pożywne jedzenie. Zastąp skrobiowe dodatki i rafinowane węglowodany warzywami nisko lub nieskrobiowymi i wybieraj produkty pełnoziarniste zamiast rafinowanych węglowodanów. Zmień sposób, w jaki jesz i komponujesz posiłki i przekąski (z pewnością orzechy będą zdrowszą opcją niż chipsy).
Uważnie czytaj etykiety żywności i listy składników, aby móc dokonywać bardziej świadomych wyborów, gdy kupujesz coś w opakowaniu. Krótka lista składników i brak dodatku cukru to dobry początek. Każda wybrana pakowana żywność powinna być wolna od częściowo uwodornionych olejów (markera tłuszczów trans). Zadaj sobie pytanie, czy wygoda jest warta Twojego zdrowia!
Podsumowanie
Czy już wiesz, dlaczego żywność wysokoprzetworzona niekoniecznie jest dobrym wyborem? To, że jest „wygodna”, szybka i dla wielu osób smaczna, to nie wszystko. Jej zalety niosą za sobą wiele konsekwencji, które są — jak to się określa — niewarte świeczki. Postaw na swoje zdrowie w trybie długoterminowym i wybieraj zdrową, nieprzetworzoną żywność. Być może będzie Cię to kosztować nieco więcej wysiłku, ale wiedz, że warto, bo zdrowie masz tylko jedno.
