Zboża z definicji są to ziarna lub jadalne nasiona z rodziny traw. Zboża uznawane są za najważniejsze źródło pożywienia na świecie. Stanowią główne źródło energii, białka pokarmowego, minerałów (głównie magnezu i cynku) oraz witamin z grupy B.
W wielu krajach uprawia się różnego rodzaju zboża. Warto wymienić głównie tutaj:
żyto
owies
kukurydzę
jęczmień
proso
sorgo
Jednak wśród zbóż najważniejszymi uprawami na świecie są pszenica i ryż. Stanowią ponad połowę wszystkich uprawianych zbóż. Od czasu, gdy nauczyliśmy się uprawiać zboże, są niezwykle chętnie spożywane przez ludzi oraz stosowane jako pasza dla zwierząt. Są niekłopotliwe, tanie w produkcji i łatwo je przechowywać. Jednak należy zadbać o to, aby były przechowywane w stanie suchym. Gdy tak się dzieje, mogą być przechowywane przez dłuższy czas z zaledwie niewielką zmianą ich profilu odżywczego. Jednak to, jak bardzo odżywcze będą konkretne zboża, zależy szczególnie od sposobu ich przygotowywania, głównie mielenia. Dlatego wartości podane w tym artykule są wielkościami uśrednionymi.
Pszenica
Wspomniałem, że pszenica wraz z ryżem są najchętniej uprawianymi zbożami. Dzieje się tak dlatego, że znakomicie adaptuje się do uprawy w różnych warunkach klimatycznych. W 2003 roku wyprodukowano na całym 556,4 mln ton pszenicy i tylko to zboże dawało już prawie 30% produkcji wszystkich rodzajów zbóż!
Pszenica, durum
Energia - 339 kcal
Białko - 13,7 g
Tłuszcz - 2,47 g
Popiół - 1,78 g
Węglowodany - 71,1 g
Błonnik pokarmowy - 14,1 g
Ryż
Jeśli ryż kojarzy się Tobie z Azją, to jest to jak najbardziej słuszne skojarzenie. Stanowi bowiem podstawowy pokarm Azjatów, a dodatkowo w Japonii używany jest do produkcji sake. Mimo ogromnej ilości rodzajów ryżu jest ich ponad 100 000 (!), jedynie kilka z nich jest uprawianych na skalę masową. Ze względu na podobieństwo nazwy, często mylony jest z dzikim ryżem, choć jest to zupełnie inna roślina uprawiana głównie w Ameryce Północnej - wrócimy do dzikiego ryżu później.
Tak jak ryż kojarzył się z Azją, tak zapewne kukurydza kojarzy się Tobie ze Stanami Zjednoczonymi. Ponownie jest to dobre skojarzenie - Stany Zjednoczone są bowiem jej głównym światowym producentem.
Kukurydza poza walorami odżywczymi dla ludzi stanowi także główne źródło energii w żywieniu zwierząt na świecie. Choć może nie istnieje aż tyle rodzajów kukurydzy jak w przypadku ryżu, to jednak jedynie cztery kategorie kukurydzy są powszechnie stosowane w uprawie.
Energia - 365 kcal
Białko - 9,42 g
Tłuszcz - 4,74 g
Popiół - 1,2 g
Węglowodany - 74,3 g
Błonnik pokarmowy - 3 g
Jęczmień
Ten niezwykle odporny na warunki klimatyczne rodzaj zboża, uprawiany był już ponad 17000 lat temu. Znacznie większa część upraw jęczmienia przeznaczana jest na żywienie zwierząt. Jęczmień jest natomiast chętnie spożywany głównie w krajach Dalekiego i Bliskiego Wschodu, choć jako owsianka zyskuje popularność na całym świecie. Używany jest także do słodzenia oraz warzenia piwa i produkcji whisky.
Jęczmień perłowy surowy
Energia - 352 kcal
Białko - 9,91 g
Tłuszcz - 1,16 g
Popiół - 1,11 g
Węglowodany - 77,7 g
Błonnik pokarmowy - 15,6 g
Owies
Owies kojarzy się chyba wszystkim z płatkami owsianymi, choć ostatnio także z ciastkami owsianymi. Na przestrzeni lat był jednak używany głównie do karmienia zwierząt. Może rosnąć nawet w klimacie chłodnym i wilgotnym na ubogiej glebie. Stosuje się go również przy produkcji żywności dla niemowląt.
Owies
Energia - 389 kcal
Białko - 16,9 g
Tłuszcz - 6,9 g
Popiół - 1,72 g
Węglowodany - 66,3 g
Błonnik pokarmowy - 10,6 g
Otręby owsiane surowe
Energia - 246 kcal
Białko - 17,3 g
Tłuszcz - 7,03 g
Popiół - 2,89 g
Węglowodany - 66,2 g
Błonnik pokarmowy - 15,4 g
Żyto
I kolejne skojarzenie - żyto i... ? Słusznie - Polska!
Żyto jest główną rośliną uprawianą w Rosji, w Polsce, w krajach skandynawskich i Niemczech. Dzieje się tak dlatego, że w tych krajach jest chłodniejszy klimat, a żyto dobrze się w nim “czuje”. Poza wykorzystaniem do produkcji chleba i mąki stosuje się żyto do wytwarzania alkoholu oraz jako paszę dla zwierząt.
Energia - 338 kcal
Białko - 10,3 g
Tłuszcz - 1,63 g
Popiół - 1,57 g
Węglowodany - 75,9 g
Błonnik pokarmowy - 15,1 g
Proso
Nazwa proso stosowane jest do określania wielu różnych gatunków należących do jednorocznych traw zbożowych. Najbardziej znanym jednak gatunkiem jest proso perłowe. Jest uprawiana głównie w niektórych miejscach Azji i Afryki.
Energia - 378 kcal
Białko - 11 g
Tłuszcz - 4,22 g
Popiół - 3,25 g
Węglowodany - 72,8 g
Błonnik pokarmowy - 8,5 g
Sorgo
Sorgo uprawiany jest głównie tam, gdzie mamy do czynienia z wysoką temperaturą. Będą to zatem rejony Afryki, Azji i krajów Bliskiego Wschodu, choć uprawiana jest również w obu Amerykach i Oceanii, to jednak tam stosowana jest głównie jako pasza dla zwierząt. W różnych częściach globu znana jest pod różnymi nazwami.
Energia - - 329 kcal
Białko - 10,6 g
Tłuszcz - 3,46 g
Popiół - 1,43 g
Węglowodany - 72,1 g
Błonnik pokarmowy - 6,7 g
Pszenżyto
Skojarzeń ciąg dalszy. Tak, pszenżyto powstało w wyniku działalności człowieka i krzyżowania pszenicy z żytem. Cechuje się odpornością na zimno - to wzięło od żyta i lepszymi właściwościami w wypiekach - to spadek po pszenicy. Stosowana jest głównie jako pasza dla zwierząt, choć chętnie używana także do wypieku chleba.
Energia - 336 kcal
Białko - 13 g
Tłuszcz - 2,09 g
Popiół - 2,23 g
Węglowodany - 72,1 g
Błonnik pokarmowy - 15 g
Dziki ryż
Wspomniałem już o nim przy okazji tradycyjnego ryżu. Zaznaczyłem także, że jest to zupełnie inna roślina. Z punktu widzenia konsumenta ważne jest to, że zawiera więcej białka. Jest także zbożem bezglutenowym. Między innymi te dwie cechy sprawiają, że jest coraz bardziej popularny. Jednak ciągle daleko mu do wielkości spożycia charakterystycznego dla innych zbóż.
Treści prezentowane na naszej stronie mają charakter edukacyjny i informacyjny. Dokładamy wszelkich starań, aby były one merytorycznie poprawne. Pamiętaj jednak, że nie zastąpią one indywidualnej konsultacji ze specjalistą, która jest dostosowana do Twojej konkretnej sytuacji.
