Gluten jest wszechobecnym składnikiem żywności, z którym wiąże się wiele kontrowersji. W ostatnich czasach coraz częściej spotkać się można z teoriami, wiążącymi wysokie spożycie glutenu, z szeregiem niepożądanych następstw zdrowotnych oraz pogorszeniem ogólnie pojętej kondycji psychofizycznej. Tego typu przekonania dotarły również do świata sportu, wielu światowej sławy zawodników otwarcie przyznaje, że do ich sukcesów przyczyniła się w dużej mierze eliminacja z diety glutenu. Moda na bezglutenową dietę szczególnie popularna staje się wśród… tenisistów. Czy jednak istnieją jakieś szczególne powody dla których sportowcy powinni bać się glutenu?
Czym w ogóle jest gluten?
Glutenem nazywamy związek o dość specyficznych właściwościach strukturotwórczych, który składa się z białek takich jak gliadyna i glutenina. Produkty spożywcze takie jak chleb, makaron, naleśniki swoją spoistą i ciągliwą konsystencję zawdzięczają właśnie obecności glutenu. Składnik ten występuje powszechnie w wielu artykułach spożywczych, a jego głównym źródłem są przede wszystkim wybrane pokarmy pochodzenia zbożowego, ale dodatkowo obecny może on być w wielu innych produktach żywnościowych, m.in. w sosach gotowych, wędlinach, przyprawach, napojach (piwo) i daniach instant.
Dlaczego jest tak kontrowersyjny?
Gluten oprócz walorów strukturotwórczych posiada także inne właściwości, mogące być przyczyną negatywnych konsekwencji zdrowotnych. Problem ten dotyczy przede wszystkim osób chorych na celiakię (nietolerancję glutenu), chorobę którą niekiedy trudno jest w porę zdiagnozować i która powoduje uszkodzenie kosmków jelitowych, zaburzenia wchłaniania wielu ważnych składników pokarmowych, niekiedy także niedożywienie i wyraźne pogorszenie ogólnie pojętej kondycji psychofizycznej. Oprócz celiakii wskazaniem do eliminacji glutenu jest także alergia na ten składnik diety, a zdaniem niektórych specjalistów także inna, odrębna przypadłość zwana nadwrażliwością na gluten (gluten sensivity), która dotyczyć może znacznej części społeczeństwa.
Inspirujący przykład Djokovića
Novak Djoković światowej klasy serbski tenisista, przez wiele lat narzekał na przewlekłe zmęczenie, ataki astmy, okresy słabszej tolerancji wysiłku. Pod koniec 2010 roku przeszedł szereg badań, które skończyły się diagnozą mówiącą, iż za problemy sportowca odpowiada gluten. Zdaniem tenisisty eliminacja z diety glutenu spowodowała u niego szereg pozytywnych następstw, co umożliwiło wyraźną poprawę wyników. Patrząc na rozwój kariery sportowca, faktycznie uznać należy, iż deklarowany przez niego czas wprowadzenia diety bezglutenowej zbiegł się z pasmem sportowych sukcesów. Rok 2011 okazał się rokiem, w którym Djokovićowi udało się przerwać dominację Rogera Federera i Rafaela Nadala na światowych kortach.
Nie tylko Djoković
Oczywiście Novak Djoković nie jest ani pierwszym ani jedynym sportowcem wysokiej klasy wierzącym, że jego sukcesy związane sa z eliminacją z diety glutenu. Dietę bezglutenową od dawna stosuje go także Mike Bryan – gwiazda rozgrywek deblowych. Do eliminacji, (a w zasadzie wyraźnego ograniczenia) spożycia glutenu przyznaje się także znana tenisistka - Ana Ivanović, która przekonana jest, że pomoże jej to poprawić wyniki sportowe. Produktów zawierających gluten nie jada również Sabina Lisicki, niemiecka tenisistka polskiego pochodzenia.
Czy więc tenisiści i inni sportowcy powinni zrezygnować z glutenu?
Tak naprawdę bezwzględnym wskazaniem do eliminacji z diety glutenu jest celiakia i uczulenie na ten składnik diety. Dietę bezglutenową zaleca się także w przypadku niektórych chorób autoimmunologicznych niezwiązanych z pracą przewodu pokarmowego, takich jak choroba Hashimoto czy reumatoidalne zapalenie stawów. Badania naukowe wskazują, że takie postępowanie żywieniowe może być skuteczne. Wyraźnie krytyczna względem glutenu w swojej idei jest bez wątpienia dieta paleolityczna, która zakłada, że nie jesteśmy przystosowani do tego by podstawę naszej diety stanowiły produkty zbożowe, a za jedno z głównych zagrożeń wskazuję białka takie jak gliadyna (która wchodzi w skład glutenu). Zgodnie z tą koncepcją glutenu jadać nie powinny więc również osoby zdrowe. Póki co jednak, jest to tylko teoria, a oficjalnie uznaje się, że aby formułować tak kategoryczne zalecenia - jest stanowczo zbyt wcześnie.
Wnioski
Dieta bezglutenowa może w sposób istotny poprawić wyniki sportowe w przypadku zawodników ze stwierdzoną nietolerancją glutenu. Celiakia, alergia na gluten, a zdaniem wielu specjalistów także choroby autoimmunologiczne stanowią wskazania do wykluczenia glutenu z diety. Nie ma jednak dowodów by w pozostałych przypadkach dieta bezglutenowa przyczyniała się do poprawy formy sportowej. Niemniej jednak są pewne przesłanki ku temu, by brać taką możliwość pod rozwagę.
Treści prezentowane na naszej stronie mają charakter edukacyjny i informacyjny. Dokładamy wszelkich starań, aby były one merytorycznie poprawne. Pamiętaj jednak, że nie zastąpią one indywidualnej konsultacji ze specjalistą, która jest dostosowana do Twojej konkretnej sytuacji.
