Jednym z zaburzeń spowodowanych nadmierną aktywnością fizyczną może być triada sportsmenek: niedożywienie, zaburzenia miesiączkowania i osteoporoza (wyniszczenie kości, estrogeny uczestniczą w ochronie kości). Samo niedożywienie spowodowane, chociażby, stosowaniem wyniszczających, modnych diet może wywoływać zaburzenia cyklu miesiączkowego. Najlepiej znane przykłady to diety o podaży 800, 1000, 1200 i 1400 kcal, które są niezwykle rozpowszechnione.
Brak miesiączki związany z utratą wagi
Brak miesiączki związany z utratą masy ciała definiuje się jako ustanie krwawień miesięcznych przez ponad 6 miesięcy, po utracie 10–15% prawidłowej masy ciała. To zaburzenie występuje głównie u nastolatek i kobiet w wieku rozrodczym.
Szeroko zakrojone badania wykazały, że bilans energetyczny jest ściśle powiązany z układem rozrodczym. Niska dostępność energii zakłóca uwalanie gonadoliberyny (GnRH) co hamuje oś podwzgórze-przysadka-jajnik (produkcję hormonalną, z wszystkimi tego skutkami).
Brak miesiączki związany ze stresem
Stres jest kolejnym silnym inhibitorem funkcji rozrodczych. Stresory psychospołeczne, w tym czynniki stresujące pochodzące z zewnątrz, zaburzenia nastroju, negatywne postawy i choroby psychiczne, aktywują oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA), zwiększają wydzielanie hormonu uwalniającego kortykotropinę (CRH) i kortyzolu, a następnie hamują wydzielanie gonadoliberyny (co ma hamujący wpływ na „produkcję” estrogenów i progesteronu).
Hipoestrogenizm i brak cyklicznych wahań estradiolu i progesteronu prowadzi do braku regularnych miesiączek. Niesie za sobą również inne, liczne konsekwencje zdrowotne.
Brak miesiączki związany z wysiłkiem fizycznym
W wielu dyscyplinach ceni się nienaturalnie niskie otłuszczenie ciała, mogą być to: bieganie, kolarstwo, pływanie, łyżwiarstwo, wspinaczka, taniec, sporty walki (kategorie wagowe) i oczywiście kulturystyka. Obecnie wiele kobiet ogląda idealne sylwetki w mediach społecznościowych i chce wyglądać tak samo. Teraz, już, od razu! Współcześni ludzie nie chcą czekać, nie wiedzą, że na tego typu ciało pracuje się latami, ciągłej konsekwentnej pracy i wyrzeczeń.
Konsekwencje braku miesiączki
Niepłodność jest jednym z najpoważniejszych upośledzeń funkcji rozrodczych. BMI i tkanka tłuszczowa odzwierciedlają dostępność energii u danej osoby, wydają się wysyłać sygnał do podwzgórza, że zasoby energetyczne są wystarczające do podtrzymania ciąży i laktacji (produkcji mleka).
Mechanizm samoobrony
I odwrotnie, kiepski stan odżywienia (restrykcyjna dieta, nadmiar treningu) uruchamia również mechanizm samoobrony, który hamuje funkcje rozrodcze, gdy organizm jest przewlekle narażony na ujemny bilans energetyczny.
Problem tkanki kostnej
O wiele poważniejszym problemem hamowania osi podwzgórze-przysadka-jajniki jest niedobór estrogenów, a szczególnie estradiolu, który chroni kości i układ sercowo-naczyniowy (dodatkowo reguluje ilość tkanki tłuszczowej, ma wpływ na nastrój itd.).
Z tego powodu ryzyko wyniszczenia kości i pojawienia się chorób układu sercowo-naczyniowego znacząco rośnie u kobiet w okresie menopauzy. Utrzymywanie restrykcyjnej diety jest dla organizmu stresem, podobnie działa aktywność fizyczna (szczególnie długotrwała, aerobowa i interwałowa), a jeśli ktoś ma ambitne cele sylwetkowe, to każde spojrzenie w lustro również może być stresujące.
Podsumowanie
Zamiast zakończenia napiszę, że problem braku miesiączki może wynikać nie tylko z utrzymywania niskiej masy ciała, wysokiego odtłuszczenia, stresu czy nadmiaru treningu, ale również z sięgania po środki z grupy sterydów anaboliczno-androgennych, SARM i podobnych.
Mogą one tłumić funkcjonowanie osi podwzgórze-przysadka-jajniki (hamują wydzielanie hormonalne w podwzgórzu i przysadce mózgowej), można to szybko i dość tanio zobrazować w badaniach krwi (LH, FSH, progesteron, estradiol, testosteron).
