Indywidualizacja kluczem do efektywnej suplementacji

Czym jest indywidualizacja?

Niby intuicyjnie definicję „indywidualizacji” każdy jest w stanie sobie jakąś stworzyć, przynajmniej w formie wyobrażenia, które można podsumować stwierdzeniem „wiem o co chodzi”. Jeśli jednak przyszło by ubrać w słowa ten termin i odnieść go do kwestii wspomagania sportowego, to mogą pojawić się pewne problemy. Otóż termin „indywidualizacja” w kontekście doboru suplementów, polega na kierunkowym i ściśle dopasowanym doborze preparatów do potrzeb i celów konkretnej osoby. Indywidualizacja w suplementacji w praktyce może mieć różny charakter i trudno obiektywnie stwierdzić, jak daleko musi być ona posunięta, by była optymalna, podobnie też trudno jest wymienić wszystkie elementy, które winna obejmować.

Istotne znaczenie ma dopasowanie suplementacji pod względem:

• celu – cel winien być sprecyzowany zarówno w ujęciu ogólnym jak i w aspektach jednostkowych, które dotyczą poszczególnych etapów przygotowań zawodnika. Przykładowo, w czasie rozwijania siły i wytrzymałości siłowej można stosować innego rodzaju preparaty, niż w okresie startowym czy w czasie BPS-ów, gdy celem jest np. „zrobienie wagi”,
• dziennego spożycia makro- i mikroskładników - niekiedy za pomocą konwencjonalnych produktów żywnościowych trudno jest dostarczyć wszystkich wymaganych składników w optymalnych ilościach. Za pomocą suplementów można owe braki niwelować, trzeba jednak mieć wiedzę jakich elementów w diecie brakuje,
• stanu zdrowia – w dzisiejszych czasach niewiele jest osób „w pełni zdrowych”. Za pomocą odpowiednich zabiegów suplementacyjnych można m.in. wspomóc leczenie niektórych chorób i nieprawidłowości. Rozpoznawaniem chorób powinien zajmować się lekarz specjalista, a pewien wgląd w stan zdrowia zawodnika, którego manifestacją są m.in. wyniki badań krwi i moczu, może mieć wykwalifikowany dietetyk i odpowiednio przygotowany trener. Ci specjaliści co prawda nie mają wiedzy i uprawnień do formułowania zaleceń w kwestii doboru farmaceutyków, ale mogą pokusić się o sugestie dotyczące doboru preparatów niefarmakologicznych,
• możliwości finansowych – nie każdy zawodnik dysponuje funduszem pozwalającym mu na zakup wszystkich środków mogących pomóc mu w rozwoju ogólnie pojętej formy sportowej. Trzeba mieć ten fakt na uwadze i dobór preparatów rozpatrywać w kontekście wyższych i niższych priorytetów.

Weryfikacja działania suplementów diety

Niestety problem z wieloma suplementami diety i środkami specjalnego przeznaczenia żywieniowego dla sportowców i osób aktywnych polega na tym, że znaczna część przypisywanych im walorów – ma słabe wsparcie w badaniach naukowych.

Można wręcz powiedzieć, iż działających ponad wszelką wątpliwość środków jest stosunkowo niewiele, a zaliczyć do nich można:

• żywność sportową - odżywki białkowe, węglowodanowe, węglowodanowo-białkowe, żele energetyczne, napoje i batony dla sportowców, zamienniki posiłków,
• suplementy „medyczne” - preparaty witaminowe i mineralne, szczególnie: witamina D, żelazo, wapń, a także probiotyki,
• ergogeniki - kreatyna, kofeina, dwuwęglan, beta-alanina, sok z buraków.

W przypadku pozostałych suplementów i „odżywek” potencjalne działanie jest co najwyżej polemiczne. Niemniej jednak istnieje jeszcze pewna grupa substancji, które mogą być potencjalnie przydatne, a są i takie, które co prawda nie są przydatne z punktu widzenia kształtowania formy sportowej, ale mają pewne walory prozdrowotne. Chcąc zweryfikować czy środek, który chcemy zastosować w określonym wypadku wykazuje deklarowane działanie, warto zajrzeć na stronę examine.com, gdzie znaleźć można podsumowanie wyników badań dla sporej ilości związków obecnych w suplementach diety i SSPŻ.

Indywidualizacja w praktyce

Chcąc maksymalnie zindywidualizować dobór preparatów, należy na wstępie wyrzec się działania „rutynowego”. Przykładowo, jeśli celem w danym wypadku jest zwiększenie masy mięśniowej, to wcale nie oznacza, iż należy na wstępie włączyć odżywkę węglowodanowo-białkową tylko z tego powodu, że klasyfikowana jest jako środek „na masę”. Preparaty tego typu to sproszkowane kalorie, sens ich włączania istnieje tylko wtedy, gdy czynnikiem limitującym budowę muskulatury jest brak nadwyżki energetycznej w diecie. Jeśli owa nadwyżka istnieje i zapewnia już pewien postęp w rozwoju, to dodanie dodatkowych 500kcal z odżywki spowoduje jedynie przyrost tkanki tłuszczowej. Indywidualne podejście powinno być zatem poprzedzone „analizą przypadku” – im bardziej szczegółowa i dogłębna ona będzie – tym lepiej uda się zaplanować suplementację.

Dobór preparatów i ustalenie ich dawkowania, powinny być poprzedzone wywiadem, który obejmować może m.in.:

• sprecyzowanie celu, oczekiwań,
• analizę sposobu odżywiania pod kątem ewentualnych niedoborów,
• ocenę stanu zdrowia na podstawie Q&A dotyczących ewentualnych chorób, opcjonalnie - analizę wyników badań krwi i moczu,
• ocenę możliwości finansowych – ustalenie przedziału kwotowego lub też rozpisanie suplementów z uwzględnieniem wysokości priorytetu – warto zaznaczyć, które środki są kluczowe, które pomocne, a które stanowić mogą opcjonalny dodatek.

Podsumowanie

Kwestia indywidualizacji doboru suplementów i SSPŻ może mieć znaczący wpływ na rozwój formy sportowej. Warto więc poświecić temu zagadnieniu odpowiednią uwagę, by dobrze dopasować środki do celu danej osoby oraz potrzeb konkretnego organizmu. Rutynowe zalecenia inspirowane opisami marketingowymi nie zawsze bowiem przynoszą zamierzony skutek.