Podstawowe informacje o owsie
Owies jest zbożem stosunkowo młodym. Pojawił się kilka tysięcy lat po pszenicy i jęczmieniu. Pierwsze wzmianki dotyczące owsa pochodzą ze Szwajcarii z lat 1500-700 p.n.e. Początkowo towarzyszył on uprawom zbóż jako chwast.
Aktualnie owies uważany jest coraz częściej za jedno z najzdrowszych i bardzo wartościowych zbóż. Niestety, dla wielu osób owsianka to wciąż koszmar z dzieciństwa.
Owies znany jest głównie z strefie umiarkowanej w Europie i w Azji. Do produkcji płatków owsianych wykorzystuje się przede wszystkim owies biały.
Płatki owsiane – wartości odżywcze
Wartość odżywcza owsa jest stosunkowo duża. Jest on cennym źródłem licznych substancji odpowiedzialnych za poprawę stanu zdrowia człowieka.
Znajdziemy w nim między innymi rozpuszczalne w wodzie β-glukany, związki wykazujące właściwości przeciwutleniające (kwas fitynowy, tokoferole, awentramidy, kwasy polifenolowe oraz inne), wielonienasycone kwasy tłuszczowe, w tym kwas α-linolenowy oraz fitosterole. Zawiera również witaminę E, witaminy z grupy B, nienasycone kwasy tłuszczowe, minerały oraz wspomniany już wcześniej błonnik. Co więcej, owies i produkty powstałe na jego bazie są źródłem zarówno białka, tłuszczu i węglowodanów. Zawiera nawet do 2-3 razy tłuszczu niż inne zboża. Znajdziemy w nich kwas linolowy, kwas oleinowy i palmitynowy.
W 100 gramach płatków owsianych górskich znajduje się:
- około 366 kcal,
- niemalże 12 g białka,
- ponad 7 g tłuszczu,
- prawie 70 g węglowodanów,
- taka porcja taka dostarcza aż 7 g błonnika,
- 350 mg potasu,
- 54 mg wapnia,
- 129 mg magnezu,
- 3,9 mg żelaza,
- 5 mg manganu
- oraz stosunkowo duże ilości cennego cynku.
Prozdrowotny wpływ owsa
Owies wykazuje działanie hipocholesterolemiczne, wpływa na obniżenie poziomu cholesterolu całkowitego we krwi. Badania dowodzą, że spadek stężenia cholesterolu we krwi jest proporcjonalny do ilości spożywanych produktów owsianych i zawartych w nich β-glukanów. Korzystnie wpływa na układ pokarmowy. Reguluje trawienie, wpływa na opóźnienie opróżniania żołądka, większą sytość po posiłku, a także hamuje nadmierne wchłanianie tłuszczów z pożywienia. Ma wpływ na poprawę koncentracji i samopoczucia, obniża zapotrzebowanie na sen oraz wykazuje działanie antypróchnicze. Zawarte w owsie awentramidy, o silnych właściwościach przeciwutleniających, działają przeciwmiażdżycowo, przeciwzapalnie, antyastmatycznie oraz antyalergicznie.
Kto nie powinien spożywać płatków owsianych?
Mimo licznych właściwości prozdrowotnych, spożywanie płatków owsianych nie jest dobre dla każdego. Nie są zalecane dla osób cierpiących na takie schorzenia jak dna moczanowa czy problemy z metabolizowaniem puryn. Bogate są bowiem w puryny oraz kwas szczawiowy i fityniany. Kwasy szczawiowy, fitynowy i fosforowy oraz kalcytonina mogą hamować wchłanianie związków wapnia z pożywienia.
Argumenty za jedzeniem płatków owsianych
Płatki owsiane mają niski indeks glikemiczny. Przed ugotowaniem ich indeks wynosi 40. Czyni to je idealnym produktem dla osób borykających się z problemem skoków cukru we krwi. Sprawa wygląda nieco inaczej, gdy pod uwagę weźmiemy ugotowaną owsiankę. Jej indeks glikemiczny wynosi około 60, podczas gdy w przypadku białego ryżu czy bagietki jest to 70. Z tego względu u osób z cukrzycą lepiej sprawdzą się płatki jedzone na zimno lub jedynie zalane wrzątkiem, nie gotowane. Pamiętać jednak należy, że ważniejszy od indeksu glikemicznego jest ładunek glikemiczny, na który wpływ będzie miała ilość zjedzonych w posiłku płatków oraz dodatki, z jakimi je spożyjemy.
Płatki owsiane to bogate źródło błonnika. Dzięki temu po ich spożyciu czujemy sytość przez dłuższy czas, dlatego świetnie sprawdzają się w dietach redukcyjnych. Ponadto przyczyniają się do prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego i usprawniają procesy trawienne. Stanowią dobre źródło energii, która uwalniana jest stopniowo. Z tego względu wiele osób trenujących rekreacyjnie, jak i zawodowych sportowców, sięga po płatki owsiane na śniadanie, przekąskę czy też posiłek przedtreningowy.
Badania dowiodły, że owies dostarcza awentramidów, bioaktywnych substancji, które zapobiegają tworzeniu się w naczyniach złogów tłuszczowych. Dzięki temu spożywanie owsianki może chronić przed miażdżycą. Płatki owsiane posiadają zdolność wytwarzania śluzu, który jest przyjazny dla błony śluzowej układu pokarmowego.
