Wydalanie moczu jest jedną z najważniejszych funkcji organizmu, która niezbędna jest dla utrzymania zarówno zdrowia, jak i życia. Najłatwiejszą drogą do zauważenia pewnych zmian w obrębie tego elementu systemu wydalniczego jest obserwacja koloru moczu.
Otóż kolor może być pewnego rodzaju wskaźnikiem zarówno chwilowych zmian np. w gospodarce wodno-elektrolitowej, jak i chronicznych procesów degeneracyjnych np. w obrębie nerek.
Co oznacza jasnożółty kolor moczu?
Mocz w niezaburzonych warunkach fizjologicznych ma kolor jasnożółty i jest przejrzysty. Jest to prawidłowy kolor moczu.
W jej skład wchodzi głównie woda, elektrolity, kreatynina, mocznik, ale również barwnik urochrom i inne związki zarówno organiczne, jak i nieorganiczne. Urochrom jest odpowiedzialny za żółtą barwę moczu i powstaje na skutek metabolizmu hemu (związku niezbędnego do wiązania tlenu w układzie krwionośnym, powstającego w wątrobie oraz szpiku kości).
Co oznacza przezroczysty kolor moczu?
Nadmierne „rozcieńczenie” moczu i idące za nim rozjaśnienie jego barwy może być spowodowane zbyt dużą ilością wypijanej dziennie wody. Warto zwracać na to uwagę, ponieważ zbyt częste oddawanie moczu związane z „przewadnianiem” się może zaburzyć homeostazę i w skrajnych przypadkach być równie niebezpieczne jak odwodnienie.
Co oznacza jaskrawożółty, pomarańczowy i różowy kolor moczu?
Zabarwienie na kolor bardzo jaskrawożółty lub pomarańczowy może być rezultatem konsumpcji witaminy B2 oraz B12, a także dużej ilości marchewek i przetworów z nich. Lekkie zaczerwienienie tych odcieni moczu, a także różowy mocz może się pojawić również po spożyciu buraków, czy jagód.
Co oznacza ciemnożółty kolor moczu?
Ciemnienie z kolei powodowane jest często przez nadmierne zagęszczenie moczu i substancji występujących w nim, które nastąpić może wskutek m.in. odwodnienia. Ponadto ciemnożółty mocz może być rezultatem przedostawania się do niego białek takich jak hemoglobina, czy mioglobina.
Co oznacza czerwony, brązowy i czarny kolor moczu?
Jako pociemnienie często odebrać można również zaczerwienienie moczu, które świadczyć może o obecności krwinek czerwonych, co jest poważnym wskazaniem do pogłębienia diagnostyki. Ciemnoczerwony, brązowy, a niekiedy nawet czarny mocz może być obserwowany w schorzeniach z grupy porfirii (zaburzających wytwarzanie hemu), które mogą dawać uprzykrzające życie objawy. Ponadto ta gama barw może towarzyszyć innymi chorobom wrodzonym, takim jak anemia hemolityczna, talasemia, czy alkaptonuria. Może być także rezultatem stosowania niektórych leków, m.in. ibuprofenu (przeciwbólowego i przeciwzapalnego), warfaryny (przeciwzakrzepowego), czy nitrofurantoiny (antybiotyku stosowanego w chorobach układu moczowego).
Co oznacza zielony i niebieski kolor moczu?
W niektórych zakażeniach, zaburzeniach fizjologicznych, czy przy stosowaniu niektórych leków mocz zabarwić się może na kolor zielonkawy i wpadający w niebieski. Wśród potencjalnych czynników zakaźnych, które mogą sprawić, że będziemy mieć niebieskawy lub zielony mocz wymienia się zakażenia pałeczkami z rodzaju Pseudomonas, które wywołać mogą gorączkę, zapalenie płuc i inne objawy grypopodobne. Ponadto taki kolor moczu może być rezultatem obecności w nim biliwerdyny (barwnika żółciowego powstającego w wątrobie) przy zaburzeniach metabolizmu bilirubiny. Do leków zmieniających kolor moczu na odcienie niebieskiego i zielonego zalicza się m.in. indometacynę (niesteroidowy lek przeciwzapalny), czy metoklopramid (lek przeciwwymiotny). Również przypadkowe spożycie niektórych związków może dać taki efekt, a przykład stanowią tutaj herbicydy, czyli środki ochrony roślin stosowane do usuwania chwastów.
Co oznacza biały kolor moczu?
Kolejną formą odbiegania koloru moczu od normy jest jego mętnienie lub zabarwienie na kolor biały. Często związany on jest zakażeniami (np. filarioza, gruźlica) i pojawianiem się ropy, wydalaniem białek (proteinuria), a także pojawianiem się w nim m.in. kryształków różnego pochodzenia. W składzie moczu pojawić się wtedy mogą m.in. nadmiary wapnia, szczawianów, czy fosforanów.
Co oznacza pieniący się mocz?
Niekiedy zainteresowanie wzbudzić może również pienienie się moczu. Najczęściej nie jest niczym niepokojącym i pojawia się przy opróżnienia „pełnego” pęcherza i ma związek z dostawaniem się powietrza między strumień, a wodę i muszę klozetową. Kiedy jednak pienienie jest bardziej wyraźne i pojawia się częściej, może być związane z pewnymi zaburzeniami w obrębie układu moczowego i należałoby wykonać badanie laboratoryjne.
Diagnostyka chorób za pomocą moczu
Mocz był indykatorem stanu zdrowia już w starożytności, gdzie na podstawie jego smaku sugerowano występowanie pewnych zaburzeń metabolicznych. Łacińską nazwę dla cukrzycy (diabetes mellitus) tłumaczyć można na „słodkie przeciekanie”, co odnosi się właśnie do występowania glukozy w moczu i nadawania mu słodkiego smaku. Rozpoznawanie pewnych stanów patofizjologicznych za pomocą zmysłów, w tym jego koloru, jest tanią i stosunkowo szybką oraz skuteczną metodą diagnostyczną również dziś. Oczywiście próbowanie moczu zastąpione zostało już bardziej precyzyjnymi technikami laboratoryjnymi, jednak ocena koloru za pomocą zmysłu wzroku cały czas znajduje zastosowanie.
Obserwowanie koloru moczu
Tak jak obserwuje się m.in. stan skóry, rozmiar mięśni, czy własne samopoczucie psychiczne, tak samo powinno obserwować się kolor moczu. Może on dostarczyć cennych informacji o równowadze reakcji fizjologicznych w organizmie i być wczesnym sygnałem ostrzegawczym przed stanami patofizjologicznymi. Sygnalizować może zarówno niegroźne zmiany związane z lekkim odwodnieniem lub „przewodnieniem”, jak i stany potencjalnie zagrażające zdrowiu i życiu (m.in. uszkodzenia nerek, czy wątroby). Kiedy zmieniony kolor utrzymuje się, warto skonsultować sytuację ze specjalistą.
