W obiegowym przekonaniu jednak ich przyjmowanie kojarzone jest z usprawnianiem trawienia, ewentualnie – za sprawą reklam - z obniżaniem ryzyka zapadalności na infekcje górnych dróg oddechowych.

Tymczasem korzystny wpływ probiotyków na nasze zdrowie może wyglądać zupełnie inaczej niż się wielu osobom wydaje. Badania naukowe przeprowadzone w ostatnich latach wykazały, że mikroflora jelitowa ma wpływ na funkcjonowanie całego organizmu. Choć nie wszystkie mechanizmy zostały zbadane, to zaobserwowano wiele ciekawych zależności.

Probiotyczne bakterie wytwarzają kwasy: mlekowy i octowy, które obniżają pH przewodu pokarmowego i tworzą niekorzystne środowisko dla rozwoju patogenów. Dodatkowo wykazują zdolność do wpływania na przepuszczalność błony śluzowej komórek jelita i wytwarzania przez nie antybakteryjnych peptydów.

Dzięki temu nie tylko zmniejsza się ryzyko wystąpienia infekcji, ale także reakcji alergicznej na antygeny zawarte w żywności. Probiotyki biorą także udział w trawieniu niektórych składników pokarmowych, takich jak laktoza (dzięki czemu niwelują niekorzystne objawy związane z jej nietolerancją) czy białko (dzięki czemu następuje wzrost produkcji wolnych aminokwasów). Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe syntetyzowane przez dobrotliwe bakterie działają ochronnie na nabłonek jelitowy i pomagają chronić przed grzybicami.

Dość zaskakujące okazały się wyniki badań (Marteau i wsp), które wykazały, że skład flory jelitowej może mieć wpływ na stany zapalne występujące np. w obrębie stawów. Przypuszcza się, że działanie to związane jest z hamującym wpływem probiotyków na uwalnianie prozapalnych cytokin.

Godny uwagi jest także korzystny wpływ dobrotliwych bakterii na funkcjonowanie wątroby. Istnieje wiele badań (Gorbach; Shanahan; Guslandi i wsp.), których wyniki wykazały, że podawanie probiotyków może być pomocne w chorobie zwanej encefalopatią wątrobową. Niestety mechanizm tej zależności nie jest poznany.

Osobne zagadnienie stanowi antynowotworowe działanie probiotyków, które jest wielopłaszczyznowe. Przede wszystkim dobrotliwe bakterie hamują aktywność patogenów biorących udział w metabolizowaniu niektórych składników żywności do związków kancerogennych. Dodatkowo wykazują one zdolność do neutralizacji wielu toksyn. Badania z udziałem ludzi wykazały, że spożywanie fermentowanych napojów mlecznych zawierających kultury bakteryjne obniżało poziom markerów nowotworu jelita grubego (Rowland; Saikali i wsp.). Niektórzy naukowcy przekonują także, że stosowanie probiotyków może być pomocne w trakcie leczenia chorób nowotworowych.

Jak więc widać, wpływ flory bakteryjnej jelit na nasze zdrowie jest nie do przecenienia i wbrew obiegowym przekonaniom, nie ma charakteru lokalnego, a ogólnoustrojowy. W tym artykule zatrzymałem się jedynie przy kilku ciekawych zależnościach, jednak potencjał probiotyków jest o wiele szerszy i obejmuje również profilaktykę chorób układu moczowo-płciowego, nadciśnienia, hiperlipidemii, alergii i innych przypadłości. Zachęcam więc do włączenia do diety fermentowanych przetworów mlecznych takich jak jogurt czy kefir lub specjalnych suplementów zawierających żywe kultury bakteryjne.