W pierwszej części tekstu omówiłem naltrexone/bupropion, lorcaserin oraz orlistat pod względem działania oraz krótko scharakteryzowałem te środki. Pora na kolejne środki z listy najpopularniejszych preparatów służących do odchudzania. Wiele osób stosuje dane preparaty nie wiedząc nic o mechanizmach i potencjalnych skutkach ubocznych. Ryzyko jest tym większe, że wiele z tych środków pochodzi z nielegalnego importu, przemytu czy też produkcji. Niestety, fentermina jest bardzo często nadużywana przez kobiety, które nie mają wdrożonej odpowiedniej diety oraz treningu. Po prostu liczą na „magiczną pigułkę”. Nie muszę dodawać, iż takie zachowanie jest obarczone bardzo dużym ryzykiem efektu jojo. Gdy po podobny preparat sięga kulturysta świadomy skutków ubocznych – może nie jest to jeszcze taka zła sytuacja. Bardzo często fentermina występuje w kombinacji z topiramatem.
Pierwszą część artykułu znajdziesz tutaj: Leki na otyłość = bomba farmakologiczna – część II
Topiramat
Topiramat jest sklasyfikowany jako monosacharyd z podstawnikiem sulfaminianowym. Od 1996 roku jest w użyciu jako środek przeciw padaczce, a od 2004 roku jako lekarstwo zapobiegające migrenowym bólom głowy. Istnieją doniesienia, iż topiramat może zmniejszać przyjmowane kalorie poprzez wywołanie wczesnej sytości lub zmniejszenie glukoneogenezy. Istnieją doniesienia, iż może powodować spowolnienie procesów myślowych oraz parestezje. [1] Może zwiększać tendencje samobójcze:
„W badaniach klinicznych przeprowadzonych z podwójną ślepą próbą zdarzenia samobójcze związane z przyjmowaniem produktu (myśli samobójcze, próby samobójcze i rzeczywiste samobójstwa) występowały z częstością 0,5% u pacjentów leczonych topiramatem (u 46 z 8652 leczonych pacjentów), przy czym ich częstość była prawie 3 razy większa niż u pacjentów, którym podawano placebo (0,2%; u 8 z 4045 leczonych pacjentów)” [2]
Topiramat może również powodować zmniejszoną potliwość, jaskrę oraz kwasicę metaboliczną. Zmniejszona potliwość to droga do skrajnie niebezpiecznego syndromu – hipertermii, szczególnie jeśli topiramat stosują sportowcy (np. trenujący w niesprzyjających warunkach – znacznego nasłonecznienia, przy dużej wilgotności, przy odwodnieniu, długotrwałej pracy itd.) Kwasica może prowadzić do zmniejszenia gęstości kości oraz zwiększa ryzyko powstawania kamieni nerkowych. Odnotowywano również zaburzenia pola widzenia. Topiramatu nie wolno stosować w ciąży, niesie ze sobą szereg poważnych skutków ubocznych – zmniejszona masa płodu, wady rozwojowe, wolniejszy rozwój.
Fentermina – narkotyk czy środek odchudzający, a może jedno i drugie?
Fentermina (np. sprzedawana pod marką adipex)– pojawiła się na rynku w 1959 roku jako lek do zwalczania otyłości i nadal jest w obrocie, mimo wielu kontrowersji z nią związanych. Jest zalecana do kuracji trwających do 12 tygodni.
Teoretycznie podobnie jak amfetamina, fentermina:
- powoduje wyrzut noradrenaliny,
- powoduje wyrzut dopaminy (choć należy dodać, iż bardzo niewielki),
- powoduje wyrzut serotoniny (choć należy dodać, iż bardzo niewielki).
Fentermina powoduje 6,6 krotnie większy wyrzut noradrenaliny w porównaniu do wyrzutu dopaminy [4] – więc działa głównie poprzez stymulację adrenergiczną. Teoretycznie wyrzut noradrenaliny ma hamować apetyt, zaś pośrednio fentermina ma wpływać na poziom leptyny. Substancję z podobnej grupy co fentermina, czyli amfetaminę zsyntetyzowano w roku 1887 [6], zaś wprowadzono do obrotu w roku 1932 pod nazwą benzedryna. [5] Do końca lat 60 XX wieku pozostawała w wolnym obrocie, bez pozwolenia. Później została zakazana. Wbrew obiegowym opiniom, osoby uzależnione są w stanie przeżyć nawet astronomiczną dawkę 10 g amfetaminy – o czym donoszą naukowcy. [5] Osoba nie mająca kontaktu z narkotykiem może nie przetrwać jednorazowej dawki około 1 g lub ok. 2 mg na kg m.c.
Dlaczego o tym piszę? Nie, nie polecam stosowania narkotyków typu MDMA czy amfetamina – odnotowano przy nich znaczące wyniszczenie ciała oraz zgony. Ale należy pamiętać, iż fentermina (np. beztrosko konsumowany i nielegalnie nabywany przez panie czeski Adipex) to substancja pod niektórymi względami silniejsza od MDMA, a pod względem działania na noradrenalinę wcale nie ustępuje znacząco silnie wyniszczającym narkotykom!
Dla przykładu (mniejsza wartość IC50 = silniejsze działanie na norepinefrynę):
- efedryna osiągnęła wskaźnik: 72,4 nmol/l pod względem wyrzutu noradrenaliny,
- fentermina osiągnęła wskaźnik: 39,4 nmol/l pod względem wyrzutu noradrenaliny,
- metaamfetamina osiągnęła wskaźnik: od 12,3 do 27,5 nmol/l (w zależności od odmiany), pod względem wyrzutu noradrenaliny,
- amfetamina osiągnęła wskaźnik: 7,07 nmol/l pod względem wyrzutu noradrenaliny (mieszanka).
Jak widać, amfetamina jest najsilniejsza w tym zestawieniu, na drugim miejscu metaamfetamina – i tu zamykamy twarde, wyniszczające narkotyki - tymczasem „niegroźna” fentermina jest niewiele słabsza, przewyższa pod tym względem efedrynę (którą z hukiem wyrzucono z suplementów diety).
Dla przykładu (mniejsza wartość IC50 = silniejsze działanie na dopaminę):
- efedryna osiągnęła wskaźnik: 1.350 nmol/l pod względem wyrzutu dopaminy (była najsłabsza w tym zestawieniu),
- fentermina osiągnęła wskaźnik: 262 nmol/l (była znacznie silniejsza od efedryny pod tym względem),
- metaamfetamina osiągnęła wskaźnik: (prawoskrętna) 24,5 nmol/l oraz 416 nmol/l (lewoskrętna),
- amfetamina osiągnęła wskaźnik: 24,8 nmol/l (mieszanka).
Co ciekawe, dawki wywołujące efekty, jak 30-40 mg amfetaminy, to:
- 14-15 mg metaamfetaminy (a więc jest dwukrotnie silniejsza),
- 30 mg fenterminy (a więc niewiele jej ustępuje),
- 35-75 mg efedryny,
- 120 mg MDMA.
Skutki uboczne typowe dla środków z tej grupy (sympatykomimetyków):
- tachykardia,
- bezsenność,
- kołatanie serca,
- rozdrażenie,
- podniesione ciśnienie krwi.
Podobnie jak topiramat fentermina nie jest wskazana do stosowania u ciężarnych, istnieją przesłanki by sądzić, iż fentermina ma wpływ na rozwój płodu (kategoria X wg FDA).
Skuteczność fenterminy w redukcji wagi ciała
Metaanaliza 6 badań (uwzględniających grupę placebo) z lat 1975-1999, interwencji trwających od 2 do 24 tygodni przynosi obserwacje, iż fentermina wiąże się ze średnim spadkiem wagi ciała większym o 3,6 kg (zakres 0,6 – 6 kg) w porównaniu do placebo.
„Ocenie skuteczności klinicznej poddawany jest rónież preparat skojarzony zawierający topiramat i fenterminę (Qnexa). Z badania klinicznego II fazy, którego rezultaty przedstawione są na stronie internetowej producenta preparatu Qnexa, wynika że preparat ten podawany w ciągu 24 tygodni 200 otyłym osobom, powodował średnią utratę masy ciała o ponad 9 kg większą niż w przypadku podania placebo. Lek był dobrze tolerowany i nie powodował istotnych działań niepożądanych”. [7]
Dwa badania trwały po 56 tygodni. OB-302 badano niskie i wysokie dawki, w eksperymencie OB-303 średnie i wysokie. Najwyższa dawka w badaniach to było 15 mg fenterminy i 92 mg topiramatu. W grupie leków 68,4% uzyskało spadek masy ciała o 5% lub większy, zaś 47,4% badanych o 10% masy ciała lub większy. W grupie placebo odpowiednio: 19,1% o 5%, zaś 7,4% o co najmniej 10%. W 19,9% przypadków wystąpiły parestezje, w grupie placebo tylko u 1,9% badanych.
Czy fentermina jest odpowiednia dla kulturystów i odchudzających się kobiet?
Pojawia się tu wiele wątpliwości. Po pierwsze – jako sympatykomimetyk może powodować znaczące zaburzenia np. pierwotne nadciśnienie płucne, choroby serca, nagłe incydenty sercowo-naczyniowe lub mózgowo-naczyniowe. Dodatkowo ma potencjał uzależniający – gdyż szybko pojawia się tolerancja dawki (patrz akapit o osobach uzależnionych od amfetaminy, które mogą przyjąć równowartość 10-krotności dawki śmiertelnej narkotyku). Jeśli chodzi o wpływ na ciśnienie krwi – badania długoterminowe fenterminy np. 52 tygodniowe studium W Timothy Garvey’a z 2012 roku, prowadzone na 676 osobach, nie potwierdzają tego efektu.[8]
Dodać należy, iż były to badania trójetapowe o nazwach EQUIP, CONQUER oraz SEQUEL.
Podawano tam:
- 7.5 mg fenterminy + 46 mg wolno uwalnianego topiramatu (153 osoby)
- 15 mg fenterminy + 92 mg wolno uwalnianego topiramatu (295 osób),
- grupa placebo liczyła 227 osób.
Należy dodać, iż uwzględniono tu zmiany w trybie życia, zmniejszenie podaży energii o 500-1000 kcal dziennie (więc stąd także efekty w grupie placebo).
Efekty w redukcji masy ciała o 20% lub więcej:
- 15,3% badanych (dawka 15 mg fenterminy + 92 mg wolno uwalnianego topiramatu),
- 9,2% badanych (7,5 mg fenterminy + 46 mg wolno uwalnianego topiramatu),
- 2,2% badanych odnotowało spadek masy ciała większy niż 20% (placebo),
Efekty w redukcji masy ciała o 10% lub więcej:
- 53,9% badanych (dawka 15 mg fenterminy + 92 mg wolno uwalnianego topiramatu)
- 50,3% odnotowało spadek masy ciała większy niż 10% (7,5 mg fenterminy + 46 mg wolno uwalnianego topiramatu)
- 11,5% odnotowało spadek masy ciała większy niż 10% (placebo),
Średnio roczny spadek wagi wynosił 8,1 kg (7,5 mg fenterminy + 46 mg topiramatu) lub 10,2 kg (dawka 15 mg fenterminy + 92 mg wolno uwalnianego topiramatu).
56 tygodniowe branie preparatu QSYMIA przynosi redukcję wagi o ok. 10,6% (dawki 15 mg fenterminy + 92 mg topiramatu) lub 8,4% (7,5 mg fenterminy + 46 topiramatu). Kolejny etap przyniósł redukcję wagi ciała o 9,3% (7,5 mg fenterminy + 46 topiramatu) oraz 10,5% (dawki 15 mg fenterminy + 92 mg topiramatu).
Z badaniem można zapoznać się tutaj:
Fentermina pozostaje w obrocie w USA, jej status w UE czeka na uregulowanie. Komisja Europejska zabrania wprowadzania podobnych preparatów na rynek (w tym polski). [9]
Kiedy unikać kontaktu z fenterminą? [10] Jeśli:
- masz choroby serca, zaburzenia rytmu, przeszedłeś zawał,
- masz nadciśnienie płucne,
- masz wysokie ciśnienie krwi,
- masz nadczynność tarczycy,
- masz jaskrę,
- w ciąży i przy karmieniu piersią,
- nadużywasz alkoholu lub narkotyków,
- stosujesz inne stymulanty (efedrynę, sibutraminę, kofeinę, salbutamol, clenbuterol).
