Odchudzanie a choroba zwyrodnieniowa kolan

Dane oszacowane przez naukowców

• Choroba zwyrodnieniowa kolan może występować u 16% osób w wieku 15 lat i starszych oraz 22,9% w grupie wiekowej 40 lat i starszych.
• Choroba zwyrodnieniowa kolan w 2020 r. mogła dotykać 654,1 mln osób (w wieku 40 lat i starszych).
• Choroba zwyrodnieniowa kolan w 2020 r. mogła dotykać 86,7 mln osób (w wieku 20 lat i starszych).

Czym jest choroba zwyrodnieniowa stawów? 

Są to przede wszystkim zmiany w chrząstce stawowej, wtórnie do niej rozwijają się zmiany w kościach. Najczęściej atakuje dłonie, kolana, biodro oraz kręgosłup. W wieku powyżej 80 lat ponad połowa kobiet i jedna trzecia mężczyzn cierpi na radiologicznie potwierdzoną chorobę zwyrodnieniową stawu kolanowego (OA). Manifestuje się ona bólem stawu, sztywnością, trzeszczeniem itd. Uwaga OA nie jest jednolitą jednostką chorobową. U niektórych pacjentów postęp choroby wydaje się spowodowany czynnikami związanymi z chrząstką stawową, w innych czynnikami kostnymi lub czynnikami zapalnymi.

W obrazie klinicznym

• Objawową chorobę zwyrodnieniową stawów kolanowych stwierdza się u 7-17% osób po 45 r.ż.
• Objawową chorobę zwyrodnieniową stawów biodrowych – u ok. 9% osób po 45 r.ż.
• Objawową chorobę zwyrodnieniową stawów rąk u ok. 7% osób po 25 r.ż.

Czy odchudzanie może pomóc?

W jednym z najnowszych badań objęto nadzorem 823 pacjentów w wieku ~65 lat. Były to osoby ważące około 101 kg przy 165 cm wzrostu, większość stanowiły panie. Początkowa dieta została zaprojektowana tak, aby osiągnąć deficyt energetyczny od 800 do 1000 kcal dziennie. Średnio wydatkowano 200 kcal dziennie podczas ćwiczeń, aby całkowity deficyt wynosił co najmniej 1000 kcal dziennie. Najniższy docelowy poziom spożycia wynosił 1100 kcal dla kobiet i 1200 kcal dla mężczyzn. Docelowy rozkład kalorii wynosił od 15% do 20% białka z co najmniej 1,2 g białka na kilogram idealnej masy ciała, mniej niż 30% tłuszczu, mniej niż 10% nasyconych kwasów tłuszczowych i 45% do 60% węglowodanów.

Stosowano 60-minutowe sesje 3 dni w tygodniu. Zalecane ćwiczenia obejmowały marsz aerobowy (15 minut), trening oporowy (20 minut), drugą fazę marszu (15 minut) i odpoczynek (10 minut).

Wyniki

• Po 18 miesiącach odnotowano spadek masy ciała średnio o 7,7 kg, w grupie stosującej dietę i ćwiczenia fizyczne oraz 1,7 kg w grupie kontrolnej (doradztwo żywieniowe, edukacja zdrowotna itd.).
• W grupie stosującej dietę i ćwiczenia fizyczne obwód w pasie zmniejszył się o 9 cm.
• Odnotowano zmniejszenie bólu związanego z chorobą zwyrodnieniową stawów w grupie stosującej dietę i ćwiczenia, jednak niemający dużego znaczenia praktycznego.

Komentarz

O kolana należy dbać, gdy masa ciała zaczyna przekraczać 70 kg przy 165 cm wzrostu, a nie próbować je ratować, mając masę ponad 100 kg. Poza tym trzeba się zapytać, czy na pewno osoby uczestniczące w eksperymencie stosowały się do zaleceń, gdyż jak na przyjęty deficyt osiągnięte rezultaty były niezmiernie słabe. Może to również wskazywać, iż w pewnym wieku i przy współistniejących schorzeniach pozbywanie się nadmiarowych kilogramów staje się skrajnie trudne.

Podsumowanie

Prawdopodobnie odchudzanie może pomóc w walce z chorobą zwyrodnieniową stawów. Jednak, gdy zacznie się zwalczanie przybierania na wadze na wstępnym etapie, a nie przy w pełni rozwiniętej otyłości. Tłuszcz jest aktywny metabolicznie i może skutecznie utrudniać przeprowadzenie redukcji oraz nasilać patologiczne zmiany w stawach np. kolanowych.