Dieta na zmniejszenie nasilenia objawów trądziku

Skąd bierze się trądzik i kogo dotyka?

Trądzik pospolity jest jedną z najczęściej występujących chorób dermatologicznych. Wśród osób młodych, pomiędzy 11 a 30 rokiem życia częstotliwość występowania szacuje się na około 80%! Pozostałe 20% zazwyczaj również doświadcza w pewnym okresie życia objawów tej przypadłości, jednakże ich nasilenie jest stosunkowo niewielkie. Etiologia tej przypadłości jest stosunkowo złożona i rozpatrywana może być na wielu płaszczyznach. W fachowych opracowaniach zwraca się uwagę na mechanizmy odpowiedzialne za powstawanie trądzikowych wyprysków, związane z obecnością bakterii Propionibacterium Agnes, nadprodukcją łoju i skłonnością do rogowacenia naskórka w obrębie mieszków włosowych, podkreśla się znaczenie androgenów, a w nowszych publikacjach rozpatruje się też to zagadnienie w odniesieniu do aktywności cytokin prozapalnych. Mimo to jednak uchwycenie pierwotnej przyczyny – okazuje się stosunkowo trudne i niejednoznaczne.

W niniejszym opracowaniu nie będę szczegółowo omawiać powyższych mechanizmów, chciałbym natomiast skoncentrować się na potencjalnym wpływie diety na rozwój i przebieg trądziku oraz wskazać żywieniowe sposoby na to, by zmniejszyć nasilenie objawów tej uciążliwej przypadłości.

Trądzik a dieta – intrygujące powiązanie

Wokół wpływu sposobu odżywiania na rozwój i przebieg chorób skórnych takich jak trądzik istnieje wiele kontrowersji i wątpliwości. Gdybyśmy zerknęli do starszych podręczników medycznych, to znaleźlibyśmy w nich szereg zaleceń dotyczących postępowania żywieniowego mającego na celu zmniejszenie nasilenia objawów tej przypadłości. W latach 80 XX wieku zaczął jednak upowszechniać się pogląd, iż realny wpływ diety jest marginalny i znaczenie czynników żywieniowych uległo marginalizacji. W ostatnich kilkunastu latach można jednak zauważyć wyraźny zwrot w tej materii. Dzięki badaniom naukowym wskazującym, iż trądzik pospolity jest przypadłością w sposób szczególny dotykającą mieszkańców krajów zachodnich oraz – iż jego występowanie w populacjach, prowadzących tradycyjny tryb życia, nieznających wysoko przetworzonej żywności jest w zasadzie zerowe, udało się zwrócić uwagę na możliwość istnienia dodatkowych czynników wartych głębszego przeanalizowania.

Aktualnie coraz więcej danych wskazuje, iż sposób odżywiania, poprzez wpływ na stan mikroflory i przepuszczalności jelitowej oraz poprzez oddziaływanie na aktywność czynników prozapalnych i dostępność czynników wzrostowych i androgenów może w pewnym stopniu wpływać na rozwój i przebieg trądziku.W dalszej części poradnika postaram się wykorzystać aktualny stan wiedzy w celu zaproponowania strategii żywieniowej mającej na celu zmniejszenie nasilenia objawów tej uciążliwej przypadłości.

Eliminuję i wybieram

Chociaż nie jesteśmy póki co w stanie jednoznacznie ocenić wpływu wszystkich spożywanych przez nas artykułów żywnościowych na nasilenie objawów trądziku, to istnieją przynajmniej dwie grupy pokarmów, których konsumpcja może w sposób wyraźny wpływać negatywnie na stan cery.

Produkty wysokoglikemiczne

Pierwszą grupę stanowią produkty wysoko przetworzone, będące źródłem cukrów rafinowanych, charakteryzujące się wysokim ładunkiem glikemicznym, takie jak słodycze, przetwory z białej mąki, dania typu fast-food, słodzone napoje, gotowe produkty śniadaniowe, słodzony nabiał, odżywki węglowodanowo-białkowe i węglowodanowe i inne. Tego typu produkty warto wykluczyć całkowicie z codziennego menu lub chociaż zmarginalizować ich konsumpcję. Badania naukowe wskazują, że taki zabieg doprowadza do obniżenia poziomu insuliny, poprawy insulinowrażliwości a w dalszym następstwie zmniejszenia ilości wolnych androgenów, a w efekcie – poprawy stanu cery.

Mleko i jego przetwory

Drugą grupę produktów stanowią produkty mleczne. Wydawać się to może zaskakujące, ale nabiał nie służy osobom borykającym się z trądzikiem. Dotyczy to przede wszystkim mleka, serwatki, białek serwatkowych (niestety), a w mniejszym stopniu produktów ukwaszonych. Mechanizmy tej intrygującej zależności związane są z wpływem mleka i jego przetworów na aktywność insuliny i czynników zrostowych takich jak insulinopodobny czynnik wzrostu – 1 (IGF-1), które z jednej strony wpływają na dostępność androgenów z drugiej oddziałują bezpośrednio na komórki skóry, stymulując produkcję i wydzielanie sebum. Wszystko to sprzyja rozwojowi zmian trądzikowych. Należy jednak wiedzieć, że ograniczenie konsumpcji lub wręcz całkowita rezygnacja ze spożywania nabiału może nieść za sobą zwiększenie ryzyka niedoborów wapnia. Najlepiej by było tak daleko posunięte restrykcje w diecie wprowadzać pod okiem dietetyka.

Tłuszcze

Osobną kwestię stanowi jakościowe spożycie tłuszczu w diecie. Okazuje się, że nadmierna konsumpcja produktów zasobnych w kwasy omega 6, przy jednoczesnym niskim udziale pokarmów dostarczających kwasów omega 3 sprzyja w sposób wyraźny intensyfikacji przebiegu procesów zapalnych w organizmie. Efektem tego może być potencjalnie nasilanie objawów trądziku. Warto więc wykluczyć produkty zasobne w prozapalne kwasy omega 6 takie jak oleje: słonecznikowy, sojowy, z pestek winogron, lniany niskolinolenowy, kukurydziany, a także wszystkie margaryny. Należy też zwiększyć spożycie pokarmów zawierających kwasy omega 3 o właściwościach przeciwzapalnych takie jak ryby morskie typu łosoś, makrela, śledź, a także olej lniany, jaja omega 3, tran.

Przyprawy

Dość niedocenianą grupą produktów mogących potencjalnie wpływać na nasilanie zmian trądzikowych są przyprawy. Chociaż brakuje odpowiednio zaprojektowanych badań, które weryfikowałyby tę zależność, to istnieją przesłanki na podstawie których można pokusić się o sformułowanie kilku zaleceń. Otóż biorąc pod uwagę fakt, że związki zawarte w przyprawach takich jak pieprz kajeński mogą negatywnie wpływać na przepuszczalność jelitową, warto zrezygnować ze spożywania bardzo pikantnych potraw. Z drugiej strony używanie przypraw ziołowych takich jak bazylia, oregano, kmin, (a także korzennych – jak kurkuma), które zasobne są w związki o właściwościach przeciwzapalnych może okazać się po prostu korzystne.

Napoje

Ostatnią kwestią o której warto wspomnieć jest dobór napojów. Niestety zagadnienie to często bywa pomijane, a tymczasem to co pijemy może mieć istotny wpływ na stan naszej cery. Bez wątpienia napoje słodzone cukrem i syropem glukozowo-fruktozowym, jak również stuprocentowe soki owocowe – to nie jest najlepszy wybór. Wody mineralne, herbaty ziołowe (np. z bratka) i herbaty zielone i białe stanowią rozwiązanie niewspółmiernie lepsze.

Podsumowanie

Rola diety w profilaktyce i wspomaganiu leczenia trądziku ciągle jest niedoceniana, tymczasem najnowsze badania naukowe wskazują, że czynniki żywieniowe mogą mieć istotne znaczenie dla ryzyka rozwoju i samego przebiegu tej uciążliwej przypadłość. Osoby ze skłonnością do trądziku winny zwrócić uwagę na to co pojawia się na ich talerzach. Eliminacja produktów wysokoglikemicznych, ograniczenie bądź całkowita rezygnacja z nabiału, zmniejszenie spożycia pokarmów zasobnych w kwasy omega 6 przy jednoczesnym zwiększeniu konsumpcji produktów będących źródłem kwasów omega 3 – to trzy główne kroki jakie należy podjąć w kwestii modyfikacji jadłospisu. Odpowiedni dobór przypraw i napojów również może mieć pewne znaczenie.