Dieta a ryzyko raka jelita grubego. Czego należy unikać?

Przykre statystyki

Pierwsze miejsce zestawienia zajmuje rak płuca (ponad 2 ln przypadków i ponad 1,7 mln śmierci), drugie&mnbsp;rak piersi(odpowiednio prawie 2,1 mln przypadków i 626 tys. śmierci), trzecie rak prostaty (ponad 1,2 mln przypadków i 358 tys. zgonów).

Naukowcy podają, iż rak jelita grubego (CRC) jest trzecim najczęściej diagnozowanym nowotworem u mężczyzn i drugim u kobiet.

Dieta i styl życia

Czynniki dietetyczne i styl życia mogą przyczyniać się do wzrostu zachorowalności na CRC, czyniąc te zagadnienia interesującymi zarówno dla populacji ogólnej, jak i środowiska onkologów medycznych.

Wyniki przeglądu badań

1. Szacuje się, że sposób odżywiania się (stosowana dieta, nawyki żywieniowe, sięganie po alkohol itd.) może być powodem 30%–50% światowej zachorowalności na raka jelita grubego.
2. Otyłość zwiększa ryzyko raka jelita grubego o 19%.
3. W niektórych badaniach zaobserwowano, że suplementacja kwasem foliowym była związana ze znacznym zmniejszeniem liczby zachorowań na raka jelita grubego u pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, co skłoniło naukowców do zbadania roli kwasu foliowego w zapobieganiu CRC. Dwa badania kliniczno-kontrolne przeprowadzone na Majorce i we Włoszech wykazały ochronny wpływ kwasu foliowego i zmniejszenie ryzyka CRC.
4. Regularna aktywność fizyczna zmniejsza ryzyko wystąpienia CRC o 24%.
5. Spożywanie czerwonego mięsa ma wpływ na zwiększenie ryzyka (trudny do oszacowania z wiadomych przyczyn).
6. Spożywanie ryb może zmniejszyć ryzyko CRC o 12%, podczas gdy spożycie czosnku nie jest znacząco związane ze zmniejszonym ryzykiem CRC (w wielu badaniach wykazano, iż czosnek ma działanie antynowotworowe, ogólnie).
7. Spożycie ponad 20 g błonnika dziennie wiąże się z 25% redukcją ryzyka CRC, a wypijanie 525 ml mleka dziennie zmniejsza ryzyko raka okrężnicy o 26% u mężczyzn. Niemniej należy pamiętać, iż tylko badania kohortowe wykazały, że mleko i produkty mleczne mają wpływ na obniżenie ryzyka pojawienia się CRC, ale badania kliniczno-kontrolne nie potwierdzają tego związku. Tymczasem mleko krowie podejrzewa się o wywoływanie wielu rodzajów nowotworów poprzez negatywny wpływ na oś insulina-IGF-1 (nadmiernie pobudza wyrzut insuliny, powoduje huśtawkę glikemiczną).
8. Wypijanie zaledwie 25-30 g alkoholu na dobę (jedno zwykłe piwo ma ~25 g etanolu) zwiększa ryzyko raka jelita grubego.
9. Podejrzewa się (bo ciężko jest to udowodnić, ponieważ rak nie powstaje w ciągu kilku tygodni), że udział w rozwoju CRC mają cukry proste (których pełno znajduje się w energy drinkach, napojach słodzonych czy sokach).

Podsumowanie

Rak jelita grubego jest chorobą, której można zapobiegać poprzez wpływ na czynniki ryzyka, w tym brak aktywności fizycznej, otyłość i nadwagę, nadmierne spożycia mięsa, palenie tytoniu i spożywanie napojów alkoholowych. Pacjentom można zalecić spożywanie większej ilości warzyw i owoców ze względu na zawartość kwasu foliowego i błonnika. Niektórzy pacjenci narażeni na CRC mogą odnieść korzyści z suplementacji 400 μg kwasu foliowego ze względu na jego wyższą biodostępność.

Pacjentom można zalecić częstsze spożywanie ryb, ponieważ może to zapewnić pewną ochronę przed CRC. Wapń i witamina D mogą działać razem w celu zmniejszenia ryzyka CRC (np. mleko i łosoś dostarczają zarówno wapń, jak i witaminę D). Produkty mleczne, takie jak jogurty i sery, dostarczają tylko wapń, tuńczyk w puszce dostarcza witaminę D. Suplementacja wapniem i witaminą D może przynieść korzyści niektórym pacjentom. Ze względu na potencjalne problemy związane ze skażeniem ryb (metylortęć, kadm itd.) zaleca się raczej suplementację witaminą D niż jedzenie np. tuńczyka, oraz umiarkowaną ekspozycję na słońce latem (30-40 minut dziennie). Niewykluczone, iż suplementacja wapniem może zmniejszać ryzyko raka jelita grubego.