Z racji tego, iż problem nadmiernej masy ciała postrzegany bywa jako konsekwencja braku umiaru w jedzeniu, to wydawać by się mogło, iż stan niedożywienia w otyłości nie występuje. Cóż, sytuacja jednak wygląda inaczej. Okazuje się bowiem, że osoby borykające się z nadmiarem tkanki tłuszczowej często są „selektywnie niedożywione”. W przypadku otyłości w organizmie nierzadko brakuje pewnych ważnych składników, co przyczynia się z jednej strony do pogłębienia istniejącego problemu, a z drugiej – sprzyja innym konsekwencjom zdrowotnym, takim jak miażdżyca, nadciśnienie i wielu innym.
Niedożywienie selektywne – coraz bardziej powszechny problem
Niedożywienie ewidentnie kojarzone z wychudzoną sylwetką, ziemistą lub bladą cerą i spowolnionymi ruchami. Cóż, takie postrzeganie problemu jest dziś mocno nieaktualne. Problem niedożywienia energetycznego faktycznie może manifestować się właśnie w ten sposób, jak to zostało w skrócie opisane powyżej, ale we współczesnych realiach, pod naszą szerokością geograficzną problem ten występuje (na szczęście) rzadko. Stosunkowo często można natomiast spotkać się z niedożywieniem selektywnym czyli takim, które dotyczy jedynie wybranych składników pokarmowych i to bynajmniej nie tych – energetycznych. Już badania prowadzone w latach osiemdziesiątych wykazały, że selektywne niedożywienie (związane z niedoborami wybranych witamin i składników mineralnych) dotyka częściej ludzi otyłych niż tych z prawidłową masą ciała. Co istotne, przyczyna tego problemu jest dość złożona.
Etiologia niedożywienia w otyłości
Otyłość faktycznie bywa konsekwencją przejadania się, z tym, że raczej rzadko wynika z braku umiaru w spożyciu produktów niskoprzetworzonych i wartościowych. W zasadzie jest wręcz odwrotnie: do rozwoju nadmiernej masy ciała dochodzi w skutek sięgania po produkty niskiej jakości, będące najczęściej połączeniem składników takich jak:
tłuszcze (uwodornione oleje roślinne, tłuszcz cukierniczy i inne),
sól,
glutaminian sodu,
dodatki do żywności przedłużające jej trwałość i nadające smak oraz aromat.
Żywność tego typu charakteryzuje się smakowitością, w przypadku której trudno zachować kontrolę spożycia pokarmu, jest gęsta energetycznie (przez co w niewielkiej objętości można dostarczyć sporo energii) i wyróżnia się niską gęstością odżywczą (zawiera niewiele składników nieenergetycznych). Bazując na takich pokarmach i jedząc ich dużo można łatwo doprowadzić do stanu, gdzie nadmiernej podaży energii sprzyja niedostatecznie spożycie innych składników. I tak oto można doprowadzić do rozwoju nadwagi i otyłości, którym towarzyszy selektywne niedożywienie.
Jakie są tego konsekwencje?
Niewłaściwy dobór produktów żywnościowych, charakteryzujących się wysoką gęstością energetyczną i niską – odżywczą doprowadza do zaburzenia proporcji pomiędzy dostarczaną energią, a dostępnością składników nieenergetycznych, uczestniczących w przemianach metabolicznych w ustroju. Efektem tego jest zaburzenie przebiegu wielu ważnych procesów metabolicznych. Dochodzi wtedy m.in. do:
zaburzenia funkcjonowania mechanizmów odpowiedzialnych za kontrolę łaknienia (w efekcie zwiększa się spożycie pokarmu),
zaburzenia pracy mechanizmów regulujących wydatkowanie i magazynowanie energii,
nasilenie przebiegu procesów zapalnych,
obniżenie produkcji wybranych hormonów płciowych,
wielu innych przykrych następstw.
Warto wiedzieć, iż nadmiar tkanki tłuszczowej stanowi obciążenie, z którym organizm radzi sobie wykorzystując większe ilości niektórych związków pochodzących z pożywienia.
Czego najczęściej brakuje?
Składnikami deficytowymi w przypadku osób borykających się z problemem nadmiernej masy ciała są przede wszystkim:
witamina D,
wapń,
substancje o działaniu przeciwzapalnym,
wybrane antyoksydanty,
niekiedy witamina C (gdy otyłości towarzyszy problem insulinooporności),
błonnik.
Jak radzić sobie z problemem?
Mając na uwadze fakt, iż w przypadku otyłości potrzebne jest szczególne postępowanie żywieniowe, łatwo jest odpowiednio zbilansować dietę, tak by dostarczała odpowiedniej dawki wszystkich wymaganych składników. W razie potrzeby należy zastosować właściwie dobraną suplementację wyrównawczą (przy czym warto unikać kompleksowych preparatów witaminowo-mineralnych). Kwestia planowania diety osób otyłych selektywnie niedożywionych omówiona zostanie w osobnym opracowaniu, które pojawi się na łamach PoTreningu.pl w ciągu najbliższego tygodnia.
Podsumowanie
Nadmierna masa ciała nie jest jedynie problemem natury estetycznej, a niesie za sobą konsekwencje zdrowotne. Otyłość wymaga odpowiednio zaplanowanej diety, która zwracać będzie uwagę nie tylko na spożycie energii ogółem i na podaż poszczególnych makroskładników, ale która weźmie również pod uwagę kwestie potencjalnych niedoborów żywieniowych i konieczność dostarczenia pewnych substancji w odpowiednio wysokich dawkach.
Treści prezentowane na naszej stronie mają charakter edukacyjny i informacyjny. Dokładamy wszelkich starań, aby były one merytorycznie poprawne. Pamiętaj jednak, że nie zastąpią one indywidualnej konsultacji ze specjalistą, która jest dostosowana do Twojej konkretnej sytuacji.
