Czarna herbata podana klasycznie z cytryną to z pewnością nie jedyna opcja na wypicie tego napoju. Herbata obok kawy to jeden z najpopularniejszych napoi pijanych w naszym kraju. Warto nadmienić, że Polska znajduje się na piątym miejscu pod względem spożycia herbaty. Coraz częściej sięgamy po inne niż czarna, odmiany herbat. To dobrze, ponieważ herbaty to nie tylko smak i aromat, ale również właściwości zdrowotne.
Zwyczaj picia herbaty wywodzi się z Chin, gdzie obecna jest ona od wielu wieków. Zgodnie z legendą około 4700lat temu ówczesnemu cesarzowi wpadł do naczynia z gorącą woda liść herbaty. Zauważył on, że napój ten gasi pragnienie i wpływa na dobre samopoczucie.
Zwyczaj picia kawy w naszym kraju pojawił się w XVIII wieku, jednak dopiero wiek XIX przyczynił się do rozpowszechnienia tego trunku.
Polskie słowo herbata pochodzi od słów herba i thea, co można przetłumaczyć jako zioło herbaciane.
Wyróżnia się sześć podstawowych rodzajów herbat. Klasyfikacja polega na rozróżnieniu sposobu i stopnia utlenienia liści herbaty. Mają one wpływ zarówno na kolor liści, jak i na konsystencję otrzymanego naparu.
W związku z powyższą klasyfikacją wyróżniamy herbaty zielone, białe, żółte, oolong, czerwone (w Polsce zwane czarnymi), ciemne (nazywane puerami, w Polsce często określane jako czerwone).
Warto w tym miejscu zaznaczyć, że to co najczęściej pijamy na co dzień, a więc herbaty owocowe, ziołowe, rooibos i wiele innych, nie mają nic wspólnego z krzewem Kamelia, z którego to właśnie pozyskuje się liście herbaty. Można więc określić je jedynie jako herbatki, nie są natomiast z pewnością prawdziwą herbatą.
Jak rozpoznać dobrą herbatę?
Początkowo rozpoznanie dobrej jakości herbaty może przysparzać problemy. Należy zwracać uwagę na wygląd liści i ich zapach. Im kolor liści bardziej żywy, tym lepiej. Wyższej jakości herbatę charakteryzuje również obecność młodych listków i pączków. W przypadku niektórych herbat (oolong, białych, żółtych) liczy się wielkość liści. Nie zawsze większy liść jest bardziej pożądany, jednak liście powinny być całe, niepołamane. Niepołamane liście mają wyższą zdolność zachowania świeżości. Stanowczo dużym plusem jest informacja o ręcznym wytwarzaniu herbaty. Ważne również, aby opakowanie, w którym znajduje się herbata było szczelne i wykonane z materiałów dobrej jakości.
Rodzaje herbat i ich właściwości
Herbata zielona
Zielona herbata powstaje z liści suszonych bezpośrednio po zebraniu. Herbata zielona nie jest poddawana fermentacji. Jej liście zachowują zielony kolor i wiele właściwości świeżych liści herbacianych.
Właściwości zielonej herbaty mogą się różnić w zależności od sposobu jej parzenia. Zieloną herbatę można parzyć wielokrotnie. Napar z pierwszego parzenia ma działanie pobudzające, ponieważ zawiera dużo teiny. Z kolei napar z drugiego parzenia działa uspokajająco.
Zielona herbata ma właściwości hamujące rozwój bakterii w układzie pokarmowym. Pobudza go również do wydzielania soków trawiennych.
Zawarte w zielonej herbacie flawonoidy wzmacniają naczynia krwionośne i przeciwdziałają zakrzepom krwi.
Zielona herbata zawiera liczne przeciwutleniacze chroniące nasz organizm przed skutkami oksydacyjnego stresu. Okazuje się, że dodatkowo wykazuje również potencjał odchudzający. Dzięki jednemu z polifenoli może skutecznie pomóc w pozbyciu się nadwagi.
Jest bogata w witaminy C, E, B, sole mineralne, związki purynowe, lecytynę, kumaryny oraz garbniki, które pomagają w zapobieganiu nowotworów.
Herbata biała
Do uzyskania białej herbaty stosuje się nierozwinięte jeszcze pączki pokryte białym puszkiem oraz młode listki. Stąd też nazwa herbaty. Liście białych herbat poddawane są delikatnej fermentacji. Napar, który uzyskuje się z liści białych herbat jest bardzo delikatny.
Biała herbata wykazuje podobne właściwości, co herbata zielona, jednak jej działanie jest silniejsze.
Biała herbata zawiera witaminę C, jest bogata w polifenole i teinę. Dzięki zawartości witaminy C herbata ta wzmacnia odporność, a także łagodzi stresy.
Nazywana jest również "eliksirem młodości", ponieważ zawarte w niej polifenole chronią organizm przed wolnymi rodnikami.
Biała herbata może z powodzeniem zastąpić kawę. Orzeźwia organizm i pomaga na problemy z koncentracją.
Herbata żółta
Herbata żółta spotykana jest stosunkowo rzadko, zyskała nawet przydomek herbaty „cesarskiej”. Proces jej wytwarzania różni się, pozwala na usunięcie trawiastego posmaku. Herbata żółta jest częściowo fermentowana. Fermentacja ma miejsce już podczas zwijania liści, wtedy też ulegają one zżółknięciu.
Pośród właściwości żółtej herbaty wymienić można przede wszystkim jej niewielką zawartość kofeiny, której ma poniżej 1%.
Zawiera również niewiele garbników, dzięki czemu działa tonizująco i odświeżająco. Poprawia również trawienie nie podrażniając żołądka.
Żółta herbata wykazuje ponadto właściwości oczyszczające.
Herbata oolong (herbata niebieska)
Grupa herbat oolong to herbaty częściowo fermentowane. Łączą one w sobie cechy zarówno herbat zielonych, jak i czarnych.
Podobnie jak herbata zielona, herbaty oolong zawierają dużo przeciwutleniaczy mających zdolność wychwytywania wolnych rodników.
Zawierają istotne witaminy i minerały, takie jak wapń, mangan, miedź, karoten, selen i potas, oraz witaminy A, B, C, E i K, a także kwas foliowy, amid niacyny i różne alkaloidy detoksykujące.
Jak widać więc właściwości herbaty oolong zbliżone są do herbat zielonych, smakiem natomiast bliżej im do herbat czarnych.
Herbata czerwona (znana u nas jako herbata czarna)
Liście tego rodzaju herbat są całkowicie fermentowane. Powszechnie znane są jako herbata czarna, która jest najpopularniejszym rodzajem herbaty na świecie. Przez Chińczyków nazywana jest herbatą czerwoną ze względu na kolor jej naparu. Czarna herbata zawiera duże ilości teiny, dzięki czemu wykazuje działanie pobudzające. Zawarte w czarnej herbacie flawonoidy wzmacniają naczynia krwionośne i przeciwdziałają zakrzepom krwi.
Zawiera dużo garbników, co może zmniejszyć wchłanianie się minerałów mikroelementów do organizmu.
Herbaty ciemne (pu-erh, herbaty czerwone)
Herbatę czerwoną poddaje się dodatkowym procesom fermentacji i leżakowania. Charakteryzuje ją bardzo silny smak i aromat, wręcz ziemisty smak i czarny kolor. Czerwona herbata może być przechowywana nawet 50 lat.
Napar z czerwonej herbaty działa pobudzająco na wytwarzanie soków trawiennych i stymuluje pracę jelit, co przyśpiesza procesy trawienne. Może wpływać na regulację wypróżnień. Z tego względu często bywa stosowana przez panie będące na diecie. Czerwona herbata jest obfita w związki mineralne i mikroelementy fluoru, wapnia, manganu i teiny. Przyśpiesza usuwanie toksyn z organizmu. Ma działanie moczopędne. Zawiera znaczne ilości olejków eterycznych i białka.
Poza zdrowotnymi właściwościami herbat, należy pamiętać, że picie ich w nadmiarze może być szkodliwe dla naszego zdrowia. Herbaty fermentowane zawierają duże ilości fluoru i glinu, które w nadmiarze są szkodliwe. Ponadto w herbatach znajduje się teina, która wykazuje działanie uzależniające. Picie zbyt dużych ilości herbat może również wpływać na gorsze przyswajanie składników pokarmowych, między innymi takich jak żelazo.
Jak zaparzyć dobrą herbatę?
Należy pamiętać, że niezwykle istotne jest prawidłowe parzenie herbaty. Sposób parzenia może różnić się ze względu na rodzaj herbaty, ale także ze względu na nasze upodobania. Od długości parzenia zależy również działanie herbaty. Warto wiedzieć, że w ciągu pierwszych 30 sekund uwalniają się olejki eteryczne zawarte w herbacie, w ciągu pierwszej minuty uwalnia się teina prawie w całości. Po 2 minutach zaczynają uwalniać się polifenole. Z każdą kolejną minutą pojawia się również większa ilość garbników, nadających naparowi mocniejszy, gorzki i cierpki smak. Istotna jest również temperatura wody, jaką zalewamy liście herbaty.
Podsumowując, herbaty wykazują wiele właściwości prozdrowotnych. W zależności od rodzaju różnią się między sobą smakiem i działaniem. Warto próbować różnych rodzajów herbat w zależności od naszych potrzeb i preferencji.
